2023 Türkiye Ekonomisi Değerlendirmesi – Deprem

BÜYÜK YIKIM; DEPREM

Ülkemiz 6 Şubat sabahı yakın tarihinin en büyük felaketine uyandı. Kahramanmaraş merkezli depremler silsilesi 10 ili etkiledi ancak bazı illere adeta kıyametin fragmanını yaşattı. İnsani açıdan acı dolu bu yıkımın ekonomik etkilerine değinmemiz gerekiyor.

2023 yılına ait yapı yaklaşık birim değerler tebliğine göre yaklaşık olarak depremin direk maliyeti hesaplandığında yaklaşık 46 milyar dolarlık bir tutar hesaplanıyor(Dolar kuru 18,9 alınmıştır).

Yapılan açıklamaya göre; depremzede her aileye 10 bin TL, ölen kişilerin ailelerine 100 bin TL ve ailelere aylık 5 bin TL kira desteği yardımları yapılacağı belirtilmişti. Toplam 600 bin aile üzerinden yapılan bu hesaplamaya göre nakdi yardımların maliyeti ise 2,5 milyar dolar civarında gerçekleşecek. Böylece depremin toplam maliyetinin yaklaşık 49 milyar dolar olması beklenebilir.

Deprem sonrasında seferber olan halkımız, kurumlar ve özel sektörün büyük bir yardım seferberliği başlatması takdire şayan. Zor zamanlarda birlik olmayı becerebilen bir toplum olmamız da ilerisi için umut verici.

Toplanan yardımın büyük kısmının kamudan olması sebebiyle gerçek bağış tutarını yani kamu dışındaki bağışları hesaplamak daha sağlıklı olacak. Çünkü kamu kurumları bu tutarları hazineye aktaracağı kardan yapacağı için hazinenin bu eksik tahsilat sebebiyle yeni kaynak bulması gerekecek.

Görüldüğü üzere depremin sadece maddi hasar olarak ilk tespitlere göre maliyeti 45 milyar doların üstünde. Bu tutarın daha da artabileceğini de eklememiz gerekiyor. Bu ilk maliyetlere ilave olarak hesaplamamız gereken maliyetler de göz ardı edilecek düzeyde değil.

2022 yılı verilerine göre depremden etkilenen 10 ilimizin GSYH içindeki payı %9,3 ile yaklaşık 85 milyar dolar iken en çok etkilenen  3 ilin (K.Maraş, Hatay,Adıyaman) GSYH içindeki payı %2.6 ile 25 milyar dolar seviyesinde. Bu 3 ildeki GSYH kaybının %55-60, diğer illerin ise %15-20 civarında olması bekleniyor. Bu hesaplamalara göre toplam GSYH kaybı yaklaşık 25 milyar dolar olacak. Yine bu illerimizin ihracattaki %9’a yaklaşan payı da göz önüne alındığında ihracat kaybımızın da 7.5 milyar dolar civarına olması bekleniyor.

2022 yılında depremden  etkilenen illerimizden elde edilen vergi geliri yaklaşık 119 milyar TL. Bu illerde ortaya çıkan kayıplar, erteleme ve destekler sebebiyle vergi gelirlerinde önemli bir kayıp ortaya çıkacaktır. Özellikle en çok etkilenen 3 ilde vergi kaybının büyük olmasını beklememiz gerekiyor. Yıl boyunca toplam vergi geliri kaybının ise 60 milyar TL’yi bulması bekleniyor.

Depremden etkilenen illerde toplam 4.6 milyon kişi istihdam edilirken bunun 1 milyonu K.Maraş, Hatay ve Adıyaman’daydı. Kamu kesiminde istihdam kaybıolmayacağını düşünürsek sadace özel sektörde iş yerinin çalışamayacak durumda olması, çalışanların hayatını kaybetmesi gibi sebeplerle yaklaşık %8 dolayında bir istihdam kaybı beklense de bölgeden göç eden vatandaş sayımızın 1,5 milyonu geçmesi, artçı sarsıntılar sebebiyle hem üretim hem psikolji toparlanmanın henüz oluşmamış olması da göz önüne alındığında toplam istihdam kaybının %10’u geçmesi sürpriz olmayacaktır. Bu durumda toplam işsiz sayısı da 3,6 milyondan 4 milyona çıkacak demektir.

Sadece onarım, yapım vb maliyetleri değil reel bir zarar hesaplanacaksa buna gelir, üretün kaybının da eklendiği bir hesaplamada depremin toplam maliyetinin alt sınırının 85 milyar dolar olması beklenebilir ki bu tutarın 100 milyar doları bulacağını ifade eden uzmanlar da mevcut.

İlave olarak, tüm bu harcamaların yapılacağı bir ortamda talep yönlü fiyat artışlarının olması kaçınılmaz. Yine bölgedeki üretim kaybı sebebiyle belli ürünlerde arz yetersizliğinin de fiyatları yukarı çekeceği, işgücü kaybı sebebiyle hizmet enflasyonunun da etkileneceği unutulmamalı.

Yazılarda yer alan analiz ve görüşler tamamen yazarın kişisel yorum ve görüşlerini yansıtmakta olup, sizin risk ve getiri tercihlerinizle uyumlu olmayabilir, gerçeği yansıtmayabilir ve yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yazılarda yer alan bilgiler yazarın şahsi görüşleri olup F-Ray Finansal Teknolojiler ile hiçbir ilgisi bulunmamaktadır.

2023 Türkiye Ekonomisi Değerlendirmesi – Deprem

BÜYÜK YIKIM; DEPREM

Ülkemiz 6 Şubat sabahı yakın tarihinin en büyük felaketine uyandı. Kahramanmaraş merkezli depremler silsilesi 10 ili etkiledi ancak bazı illere adeta kıyametin fragmanını yaşattı. İnsani açıdan acı dolu bu yıkımın ekonomik etkilerine değinmemiz gerekiyor.

2023 yılına ait yapı yaklaşık birim değerler tebliğine göre yaklaşık olarak depremin direk maliyeti hesaplandığında yaklaşık 46 milyar dolarlık bir tutar hesaplanıyor(Dolar kuru 18,9 alınmıştır).

Yapılan açıklamaya göre; depremzede her aileye 10 bin TL, ölen kişilerin ailelerine 100 bin TL ve ailelere aylık 5 bin TL kira desteği yardımları yapılacağı belirtilmişti. Toplam 600 bin aile üzerinden yapılan bu hesaplamaya göre nakdi yardımların maliyeti ise 2,5 milyar dolar civarında gerçekleşecek. Böylece depremin toplam maliyetinin yaklaşık 49 milyar dolar olması beklenebilir.

Deprem sonrasında seferber olan halkımız, kurumlar ve özel sektörün büyük bir yardım seferberliği başlatması takdire şayan. Zor zamanlarda birlik olmayı becerebilen bir toplum olmamız da ilerisi için umut verici.

Toplanan yardımın büyük kısmının kamudan olması sebebiyle gerçek bağış tutarını yani kamu dışındaki bağışları hesaplamak daha sağlıklı olacak. Çünkü kamu kurumları bu tutarları hazineye aktaracağı kardan yapacağı için hazinenin bu eksik tahsilat sebebiyle yeni kaynak bulması gerekecek.

Görüldüğü üzere depremin sadece maddi hasar olarak ilk tespitlere göre maliyeti 45 milyar doların üstünde. Bu tutarın daha da artabileceğini de eklememiz gerekiyor. Bu ilk maliyetlere ilave olarak hesaplamamız gereken maliyetler de göz ardı edilecek düzeyde değil.

2022 yılı verilerine göre depremden etkilenen 10 ilimizin GSYH içindeki payı %9,3 ile yaklaşık 85 milyar dolar iken en çok etkilenen  3 ilin (K.Maraş, Hatay,Adıyaman) GSYH içindeki payı %2.6 ile 25 milyar dolar seviyesinde. Bu 3 ildeki GSYH kaybının %55-60, diğer illerin ise %15-20 civarında olması bekleniyor. Bu hesaplamalara göre toplam GSYH kaybı yaklaşık 25 milyar dolar olacak. Yine bu illerimizin ihracattaki %9’a yaklaşan payı da göz önüne alındığında ihracat kaybımızın da 7.5 milyar dolar civarına olması bekleniyor.

2022 yılında depremden  etkilenen illerimizden elde edilen vergi geliri yaklaşık 119 milyar TL. Bu illerde ortaya çıkan kayıplar, erteleme ve destekler sebebiyle vergi gelirlerinde önemli bir kayıp ortaya çıkacaktır. Özellikle en çok etkilenen 3 ilde vergi kaybının büyük olmasını beklememiz gerekiyor. Yıl boyunca toplam vergi geliri kaybının ise 60 milyar TL’yi bulması bekleniyor.

Depremden etkilenen illerde toplam 4.6 milyon kişi istihdam edilirken bunun 1 milyonu K.Maraş, Hatay ve Adıyaman’daydı. Kamu kesiminde istihdam kaybıolmayacağını düşünürsek sadace özel sektörde iş yerinin çalışamayacak durumda olması, çalışanların hayatını kaybetmesi gibi sebeplerle yaklaşık %8 dolayında bir istihdam kaybı beklense de bölgeden göç eden vatandaş sayımızın 1,5 milyonu geçmesi, artçı sarsıntılar sebebiyle hem üretim hem psikolji toparlanmanın henüz oluşmamış olması da göz önüne alındığında toplam istihdam kaybının %10’u geçmesi sürpriz olmayacaktır. Bu durumda toplam işsiz sayısı da 3,6 milyondan 4 milyona çıkacak demektir.

Sadece onarım, yapım vb maliyetleri değil reel bir zarar hesaplanacaksa buna gelir, üretün kaybının da eklendiği bir hesaplamada depremin toplam maliyetinin alt sınırının 85 milyar dolar olması beklenebilir ki bu tutarın 100 milyar doları bulacağını ifade eden uzmanlar da mevcut.

İlave olarak, tüm bu harcamaların yapılacağı bir ortamda talep yönlü fiyat artışlarının olması kaçınılmaz. Yine bölgedeki üretim kaybı sebebiyle belli ürünlerde arz yetersizliğinin de fiyatları yukarı çekeceği, işgücü kaybı sebebiyle hizmet enflasyonunun da etkileneceği unutulmamalı.

Yazılarda yer alan analiz ve görüşler tamamen yazarın kişisel yorum ve görüşlerini yansıtmakta olup, sizin risk ve getiri tercihlerinizle uyumlu olmayabilir, gerçeği yansıtmayabilir ve yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yazılarda yer alan bilgiler yazarın şahsi görüşleri olup F-Ray Finansal Teknolojiler ile hiçbir ilgisi bulunmamaktadır.

Görüşmeye Başla!
Whatsapp Destek Hattı
F-Ray Finansal Teknolojiler
Merhaba. F-Ray Finansal Teknolojiler WhatsApp Destek Hattına Hoşgeldiniz